Dieta dla Seniora

Dieta dla Seniora – zmiana nawyków żywieniowych osób starszych ?

Na każdym etapie życia, dieta ulega zmianie. Jest to podyktowane zmianami fizjologicznymi jakie zachodzą w organizmie wraz z wiekiem. Dieta dla osób starszych wymaga uwzględnienia pewnych ograniczeń i wzrostu zapotrzebowania na niektóre składniki odżywcze. W tym okresie życia pojawia się wielochorobowość, a prawidłowe odżywienie organizmu osób starszych umożliwi szybszy powrót do zdrowia, wzmocni organizm w walce z chorobą i zapewni dłuższe życie w zdrowiu.

Zmiany w sposobie żywienia związane z wiekiem, na co zwrócić uwagę – dieta dla seniora.

1. Zapotrzebowanie na energię

Wraz z wiekiem następuje zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego, natomiast wzrasta zapotrzebowanie na niektóre składniki. W związku z tym codzienna dieta seniorów powinna uwzględniać dużą ilość składników odżywczych przy odpowiedniej kaloryczności, dostosowanej do wieku i aktywności fizycznej. Duża część osób w starszym wieku ma problem z nadwagą lub otyłością, dlatego warto kontrolować żywienie aby zredukować nadmierną ilość tkanki tłuszczowej. Zdrowe i zbilansowane odchudzanie najlepiej przeprowadzić pod kontrolą specjalisty, gdyż dieta niedoborowa lub zbyt restrykcyjna może obniżyć odporność i przyczynić się do powstania lub pogłębienia chorób.

2. Tłuszcze

Dieta dla seniora często obfituje w tłuszcze, mimo że zapotrzebowanie na ten składnik ulega zmniejszeniu. Dlatego istotny jest rodzaj spożywanego tłuszczu. Ilość nasyconych kwasów tłuszczowych oraz tłuszczy trans powinna być najniższa jak to możliwe, a w diecie powinny przeważać jedno i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Jego głównym źródłem powinny być ryby, orzechy i tłuszcze roślinne, jak: olej lniany, rzepakowy, słonecznikowy, kukurydziany, oliwa z oliwek.  

3. Węglowodany

Węglowodany powinny stanowić główne źródło energii w diecie seniorów. W przeważającej większości powinny to być węglowodany złożone, zawarte w pełnoziarnistych produktach zbożowych i warzywach. Natomiast udział cukrów prostych powinien być niewielki. Osobom starszym wskazane są węglowodany złożone o niskim indeksie i ładunku glikemicznym. 

4. Białko

W diecie dla seniora białko jest istotnym elementem każdego posiłku. Jego niedobory mogą pogłębiać i przyspieszać związany z wiekiem spadek masy mięśniowej. Zapotrzebowanie na białko u osób starszych wzrasta, dlatego ważne jest pozyskiwanie z żywości białka o wysokiej wartości biologicznej. Seniorzy z ostrymi i przewlekłymi stanami patologicznymi powinny spożywać jeszcze większe ilości białka. Wyjątek stanowią chorzy z niewydolnością nerek, nie poddawani dializowaniu oraz osoby cierpiące na chorobę Parkinsona, przyjmujące lewodopę, gdyż konieczna jest kontrola odpowiednio niższej podaży białka w diecie.  

5. Witaminy i składniki mineralne

W związku ze zmianami fizjologicznymi, jakie zachodzą w organizmach osób starszych, konieczna jest zwiększona podaż niektórych witamin i składników mineralnych. Często w starszym wieku dochodzi do zaburzeń wchłaniania jelitowego. U kobiet w wieku ponemopauzalnym z powodu obniżenia poziomu estrogenów zmniejsza się przyswajalność wapnia o około 10%. Również witamina D powinna być przyjmowana przez seniorów w większych ilościach, gdyż synteza tej witaminy w wątrobie i nerkach ulega zmniejszeniu. Często obserwowany jest u osób starszych niedobór witaminy B12. Wynika on z zespołu złego wchłaniania tej witaminy oraz z niewystarczającej podaży wraz z dietą, ale także z zaburzeń neurologicznych, psychiatrycznych i hematologicznych.

Dieta dla seniora – najczęściej występujące problemy żywieniowe osób starszych

Odwodnienie – z wiekiem następuje zmniejszenie zawartości wody w organizmie o około 10%. Zmienia się także mechanizm regulujący uczucie pragnienia. Dodatkowo w wyniku towarzyszących chorób, może dochodzić do zaburzonego wchłaniania i nadmiernego wydalania wody z organizmu.

Głównymi przyczynami niewystarczającego nawodnienia osób starszych są:

• Zaburzenia trawienia i wchłaniania składników odżywczych
• Niewłaściwe nawyki żywieniowe
• Zmiany w odczuwaniu łaknienia i pragnienia
• Ubytki w uzębieniu oraz problemy z połykaniem
• Obecność chorób oraz farmakoterapia
• Spożywanie posiłków w samotności
• Zaburzenia funkcji poznawczych

Jak zapobiegać odwodnieniu?

• Zachęcanie do spożywania małych objętości płynów, a częściej
• Unikanie płynów odwadniających, jak: kawa, herbata, napoje gazowane
• Stały dostęp płynów
• Jadłospis zawierający zupy, kremy, sorbety czy koktajle
• Podaż warzyw i owoców bogatych w wodę
• Pojenie przez osoby trzecie osób z zaburzeniami funkcji poznawczych

Niedożywienie – seniorzy częściej niż inna grupa społeczna są narażeni na niedożywienie. Wpływają na to zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie wraz z wiekiem oraz zmiany pozycji społecznej i statusu gospodarczego. Stan ten często prowadzi do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i mentalnej funkcji organizmu oraz negatywnie wpływa na wynik leczenia chorób towarzyszących seniorom. 

Przyczyny niedożywienia:

• Choroby towarzyszące starzeniu (niewydolność serca, choroby nerek, choroby nowotworowe, udar mózgu, depresja)  
• Farmakoterapia (zmniejszenie apetytu, nudności)
• Problemy gerostomatologiczne (suchość w jamie ustnej, niedopasowane protezy zębowe, zakażenia bakteryjne)
• Czynniki socjoekonomiczne (osamotnienie, kosztowne leczenie, niezdolność do robienia zakupów)

Zaburzenia przyjmowania pokarmów

• Kserostomia – suchość jamy ustnej, spowodowana częściowym lub całkowitym zanikiem wydzielania śliny. Może powodować uszkodzenia mechaniczne nabłonka jamy ustnej, owrzodzenia okolicy przyzębia oraz zaburzenia mowy. Istotna jest wówczas właściwa, regularna podaż płynów. Popijanie posiłków stałych wodą. Ssanie kostek lodu lub cukierków bez dodatku cukru
• Dysfagia – trudności przy połykaniu pokarmów. To zaburzenie może prowadzić do odwodnienia, niedożywienia czy zachłystowego zapalenia płuc. Wówczas wymagana będzie zmiana konsystencji przyjmowanych pokarmów. Wskazane są produkty miękkie, duszone lub gotowane na miękko lub też przetarte o konsystencji kremu.
• Zaburzenia węchu i smaku – jest to problem ponad 75% osób w wieku powyżej 80 roku życia.

Każdy organizm starzeje się w innym tempie i zmaga się z innymi chorobami, dlatego żywienie na tym etapie życia, powinno być indywidualnie dostosowane do pojawiających się dolegliwości i stylu życia seniora. Ze względu na zmiany jakie pociąga za sobą proces starzenia się organizmu, konieczna jest redukcja pewnych produktów spożywczych na korzyść innych, na które wzrasta zapotrzebowanie. Zbilansowanie diety dla osoby starszej jest nie lada wyzwaniem, warto więc podjąć współpracę z dietetykiem, który skomponuje odpowiedni indywidualny plan żywieniowy, a w sytuacji konieczności redukcji masy ciała, poprowadzi odchudzanie w taki sposób, aby dieta nie była niedoborowa i przynosiła zamierzone efekty.

                                                                                                                                                                            

Jeżeli  jeszcze zastanawiasz się,  jak ułożyć odpowiednią dietę dla seniora i jakie składniki powinna ona zawierać, ten artykuł jest dla Ciebie.

Prawidłowe odżywianie seniora i dobrze ułożona dieta ma znaczący wpływ na jego zdrowie i samopoczucie. Jeśli zastanawiasz  się czy potrafisz ułożyć właściwy jadłospis dla osoby starszej i  nie jesteś pewny/ pewna czy Twoja dotychczasowa dieta jest prawidłowa, skontaktuj się nami. Nasz dietetyk w Rzeszowie lub Przemyślu podpowie i poprowadzi Was za rękę.

Rozpocznij zdrowe i skuteczne odżywianie , oparte o indywidualnie dobranej diecie.

Czekamy na Ciebie – Poradnia Dietetyczna Vital w Rzeszowie.

Zapraszamy!

Autor tekstu: mgr Agata Wąsacz 

dietetyk Rzeszów