Wpływ odżywiania na jakość snu
15 lutego 2021
Ashwagandha
3 marca 2021
Czy napój roślinny może zastąpić mleko krowie?
Na początek dowiedzmy się czym jest napój roślinny.
Powstaje on poprzez obróbkę nasion, ziaren lub orzechów z wodą. Do 2018 roku nosił nazwę mleka roślinnego. Obecnie natomiast, zgodnie z obowiązującym prawem nazewnictwo to jest błędem. Napój roślinny wyglądem przypomina tradycyjne mleko krowie i może być stosowany w podobny sposób. W ostatnim czasie obserwowany jest stały i prężny rozwój branży spożywczej zajmującej się produktami roślinnym. Dzieje się tak z powodu rosnącej świadomości konsumentów, chęci dbania o planetę oraz zyskującego popularność weganizmu czy wegetarianizmu. Przyczynami sięgania po napoje roślinne mogą być też wszelkiego rodzaju uczulenia i nietolerancje.
Mleko krowie, choć niezwykle bogate w substancje odżywcze i sole mineralne w swoim składzie zawiera też substancje, które mogą powodować negatywne reakcje organizmu:
- Laktoza – jest to cukier mleczny, który znajduje się w mleku krowim i wyrobach mlecznych. Substancja ta jest często przyczyną nietolerancji i problemów jelitowych. Wraz z wiekiem ludzki organizm produkuje mniej laktazy, czyli enzymu który trawi laktozę. Obserwowane wówczas zjawisko nosi nazwę hipolaktazji. Niestrawiony cukier mleczny dostaje się do światła jelita grubego i może powodować dolegliwości pokarmowe takie jak: wzdęcia, ból brzucha, uczucie pełności czy przelewania się w żołądku. W konsekwencji pojawić się mogą biegunki czy gazy.
- Białka mleka krowiego – ich frakcje należą do grupy najpopularniejszych alergenów a co za tym idzie bardzo często powodują stany alergii, nadwrażliwości i nietolerancji.
- Substancje mineralnie – głownie sód – mleko krowie to bardzo bogate źródło sodu, którego nadmiar nie jest wskazany w diecie człowieka gdyż może wpływać negatywnie na ciśnienie tętnicze krwi
Nie można jednogłośni stwierdzić czy mleko krowie jest niezdrowe. Istnieją również badania naukowe, które wykazują że spożycie 1 – 2 szklanki mleka (zamiennie z produktami nabiałowymi) dziennie powoduje obniżenie ryzyka otyłości u dzieci, cukrzycy, chorób sercowo naczyniowych a także nawet nowotworów. Poza tym mleko krowie zawiera w swoim składzie białko, które jest surowcem budulcowym niezbędnym do wzrostu i rozwoju organizmu.
Wśród roślinnych zastępników mleka możemy wymienić kilka:
- Napój sojowy – jest to najstarszy z zamienników mleka krowiego. Jego smak a także skład jest najbardziej zbliżony do mleka krowiego. Napój sojowy może w swoim składzie zawierać goitrogeny, które mogą wykazywać niekorzystne działanie w przebiegu chorób tarczycy. Soja to także jeden z najczęściej występujących alergenów.
- Napój migdałowy – w swoim składzie zawiera sporo wapnia, witaminy D oraz witaminy E. W smaku odrobinę odbiega od mleka krowiego ponieważ jest lekko orzechowy. Warto pamiętać że migdały tak jak i orzechy też często wykazują działanie alergizujące.
- Napój owsiany – tak jak napój migdałowy zawiera sporo wapnia, witaminy D oraz witaminy E. Smak napoju jest lekko owsiany. Zawiera beta glukany, które działają korzystne na organizm. Zdarza się, że napój owsiany może w swoim składzie posiadać gluten i wówczas nie sprawdzi się u osób chorych na celiakię.
- Napój ryżowy – Jest napojem najbardziej neutralnym w smaku. Nie uczula ani nie powinien zawierać w składzie glutenu. Niebezpieczeństwem związanym z jego spożyciem może być zawartość nieorganicznego arsenu, który może być szkodliwy dla dzieci poniżej 4 roku życia. W związku z tym nie jest zalecane jego podawanie małym dzieciom.
A jak ma się zestawienie makroelementów i energii poszczególnych napojów roślinnych do mleka krowiego?
Jeżeli chodzi o tłuszcz to większość napojów oscyluje w okolicy 1,4 %. W sklepach znajdziemy mleko krowie o różnej zawartości tłuszczu. Im go więcej tym większa zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu. Plusem mleka roślinnego jest fakt, że nie zawiera cholesterolu w swoim składzie. Co za tym idzie jest polecany osobom z miażdżycą, chorobami serca, nadciśnieniem.
Niepodważalnym argumentem przemawiającym za stosowaniem mleka krowiego jest to, że zawiera białko pełnowartościowe. Oznacza to, że w składzie białka mleka znajdziemy wszystkie aminokwasy egzogenne – czyli takie, które nie są syntezowane przez ludzki organizm.
W tabeli poniżej zestawiono wartość odżywczą poszczególnych napoi roślinnych i mleka krowiego znajdujące się w 100g produktu
| Mleko krowie 1,5% | Napój sojowy | Napój migdałowy | Napój owsiany | Napój ryżowy | |
| Energia [kcal] | 47 | 41 | 30 | 40 | 67 |
| Białka [g] | 3,3 | 3,2 | 0,9 | 0,6 | 0,3 |
| Tłuszcze [g] | 1,5 | 1,4 | 2,1 | 1,4 | 1,2 |
| Węglowodany [g] | 5 | 1,7 | 1,5 | 6 | 13,7 |
Z analizy wynika że najbardziej zbliżone zawartości poszczególnych makroelementów w porównaniu do mleka krowiego znajdziemy w napoju sojowym.
Wartość energetyczna i zawartość białka są niemal identyczne. Jedyna znacząca różnica to zawartość węglowodanów, która w napoju sojowym jest znacznie mniejsza co przemawia na jego korzyść. W zestawieniu najsłabiej wypada napój ryżowy. Jest najbardziej kaloryczny. Ponadto dostarcza najwięcej węglowodanów spośród wszystkich przeanalizowanych i najmniej białka.
Jeżeli już poruszony został temat makroelementów to warto wspomnieć też o mikroelementach. Napoje roślinne często są fortyfikowane. Oznacza to że do ich składów dodawany jest jeden bądź kilka składników odżywczych, które mają wywrzeć korzystny wpływ na zdrowie. Do najczęstszych substancji dodawanych do napojów roślinnych zalicza się pierwiastki takie jak wapń, magnez oraz cynk a także witaminy: D, B2, B12.
Można więc stwierdzić ze istnieją argumenty przemawiające za wybieraniem mleka krowiego oraz te które sugerują sięganie po napój roślinny. W diecie można śmiało łączyć te dwa produkty i stosować je naprzemiennie. Jeżeli decydujemy się na napój roślinny koniecznie warto spróbować każdego z nich i sprawdzić, który smak nam najbardziej odpowiada.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej o zdrowym odżywianiu i jakie produkty wybierać do swojego menu, skontaktuj się z nami.
Zapraszamy do odwiedzenia naszej poradni dietetycznej w Rzeszowie lub Przemyślu oraz na konsultacje dietetyczne online. Zapoznaj się z naszą szczegółową ofertą.
Podczas pierwszej wizyty u naszego dietetyka zostanie wykonana analiza składu ciała i wszystkie inne potrzebne pomiary. Następnie zostanie ustalona Twoja indywidulana kuracja odchudzająca lub specjalistyczna dieta, jeśli chcesz zmienić swoje nawyki żywieniowe i zadbać lepiej o zdrowie. Pracujemy z pacjentami z różnymi schorzeniami i chorobami. Sprawdź jakie choroby i dolegliwości zdrowotne można leczyć dietoterapią – dietą w chorobach.
Autor tekstu: mgr Patrycja Korda
dietetyk
Gabinet Dietetyczny Vital Rzeszów
