Suplementacja dla kobiet w ciąży

Dieta ciężarnej – suplementacja

Ciąża jest okresem szybkich zmian fizjologicznych w organizmie kobiety, co pociąga za sobą zmiany w sposobie odżywiania. Już w pierwszych tygodniach ciąży istotne jest skoncentrowanie się na żywieniu, które umożliwi zaspokojenie potrzeb rosnącego dziecka. Do głównych zaleceń dotyczących żywienia kobiet w ciąży – przyszłych mam zaliczyć można odpowiedni, stopniowy wzrost kaloryczności diety, unikanie produktów, które mogłyby wywierać szkodliwy wpływ na rozwój płodu, a także suplementacja składnikami, na które w czasie ciąży szczególnie wzrasta  zapotrzebowanie.

Dziś zajmiemy się tematem suplementacji. Zastanowimy się czy przyjmowanie preparatów w czasie ciąży jest niezbędne? Jaki wpływ na rozwój dziecka mają poszczególne makro – i mikroskładniki. Czy można zaspokoić ich dzienną porcję pozyskując te składniki z pożywienia? Porównamy też skład suplementów, które są zalecane przyszłym mamom.

Najlepsze suplementy dla ciężarnych

U kobiet planujących ciążę oraz będących w ciąży istotne jest pokrycie zwiększonego zapotrzebowania na niektóre witaminy i składniki mineralne. Zarówno niedobór jak i nadmiar może znacząco obniżać szansę na zajście w ciążę i jej prawidłowy rozwój. Żywienie kobiet w ciąży powinno być zbilansowane i dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecka, jednak z uwagi na toczące się w tym czasie zmiany w organizmie kobiety, zapotrzebowanie na niektóre z nich na drodze żywieniowej może nie zostać wystarczająco pokryte.

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego z 2014 roku, w okresie planowania ciąży, podczas ciąży i karmienia piersią niezbędna jest suplementacja następujących składników:

• Kwasu foliowego
• Jodu
• Witaminy D

W posumowaniu stwierdzić należy, że zgodnie z zasadami EBM bezsporne jest suplementowanie podczas ciąży kwasem foliowym, jodem i witaminą D3 wobec potwierdzonego dużego ryzyka występowania niedoboru w populacji, pozostałe zaś składniki jak żelazo, DHA, magnez i inne w zależności od stopnia istniejącego niedoboru lub jego specyficznego ryzyka.

Zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej każdy aktywny składnik wchodzący w skład określonego preparatu powinien wywoływać spodziewany efekt, zalecane jest stosowanie dawek wyższych od najniższych zapobiegawczych oraz najniższych dawek terapeutycznych. Dawki witamin i mikroelementów dostosowane powinny być do normalnej diety, która również dostarcza pewnych dawek witamin mikroelementów aby nie doszło do przekroczenia dawek bezpiecznych.

Dodatkowo zaleca się jako suplementację uzupełniającą:

• żelazo
• DHA
• magnez

Dlaczego te składniki są tak ważne?

KWAS FOLIOWY

Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do powstania wad ośrodkowego układu nerwowego oraz niedokrwistości megaloblastycznej, spowodowanej nieprawidłowym dojrzewaniem krwinek czerwonych. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca suplementację kwasem foliowym już na 6 tygodni przed planowaną ciążą oraz w okresie ciąży w dawce 0,4mg/dobę.

W niektórych przypadkach suplementacja kwasu foliowego powinna być zwiększona. Wyższe dawki tego składnika zaleca się kobietom:

• u których stwierdzono niedokrwistość megaloblastyczną
• które stosowały wcześniej antykoncepcję hormonalną
• leki przeciwpadaczkowe
• które paliły papierosy
• otyłym
• z mutacją genu MTHRF – w wyniku czego kwas foliowy nie jest prawidłowo wykorzystywany

Do głównych źródeł kwasu foliowego z żywności należy:

• sałata 
• szpinak
• kapusta
• brokuły
• zboża pełnoziarniste
• jaja
• orzechy
• ser
• żywność fortyfikowana (wzbogacona w foliany, np.: płatki śniadaniowe, mąka)

Ilość kwasu foliowego w produkcie, podczas obróbki termicznej ulega zmniejszeniu, w związku z czym dostarczenie odpowiedniej ilości kwasu foliowego z żywności w okresie ciąży jest niemożliwe. Rozważyć należy odpowiednią suplementację.

JOD

Podczas ciąży wzrasta zapotrzebowanie na jod, co jest związane ze zwiększoną produkcją hormonów tarczycy oraz zapotrzebowaniem płodu. Ze względu na zalecane zmniejszenie ilości spożywanej soli w tym okresie, ilość dostarczanego jodu do organizmu kobiety może być niewystarczająca. Niedostateczna ilość jodu w diecie, może być przyczyną powstania wola tarczycowego u ciężarnej i wzrostu ryzyka niedorozwoju umysłowego u dzieci. Zapotrzebowanie na jod zwiększa się już w pierwszym trymestrze ciąży i jest zwiększone podczas karmienia piersią. Zawartość jodu w pokarmie matki jest uzależniona od zawartości jodu w diecie i puli zapasowej uwalnianej z tarczycy.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca suplementacje jodu w ilości 200 mikrogramów/dobę.

Suplementacja: aktualnie zalecana dobowa dawka jodu dla kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących piersią wynosi 200 mikrogramów na dobę.

WITAMINA D

Witamina D odpowiada za regulację stężenia wapnia i fosforu w osoczu, dzięki czemu wpływa na prawidłową mineralizację kości i zębów, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie systemu nerwowego i układu mięśniowego. Witamina ta wpływa na prawidłowe różnicowanie komórek w układzie krwiotwórczym oraz stymulowanie układu odpornościowego. Kobiety ciężarne oraz karmiące piersią są szczególnie narażone na niedobór witaminy D ze względu na utratę wapnia z kości. Według aktualnych zaleceń: „witamina D3 powinna być stosowana u kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz w okresie laktacji w dawce 2000 IU na dobę”.

ŻELAZO

Żelazo jest jednym ze składników, na które wzrasta zapotrzebowanie w okresie ciąży. Często podczas rutynowych badań kontrolnych u kobiet ciężarnych stwierdza się niedokrwistość. Anemia, która wynika z niedoboru żelaza może powodować obniżenie tolerancji na wysiłek fizyczny, ciągłe uczucie zmęczenia, a nawet zwiększać ryzyko porodu przedwczesnego. O prawidłową ilość żelaza należy zadbać również podczas karmienia piersią, gdyż niedokrwistość u matki będzie wiązała się z niedokrwistością u dziecka, a także będzie ograniczała jego rozwój psychomotoryczny.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG) zaleca suplementację żelazem u kobiet przed planowaną ciążą, do czasu poczęcia, a następnie od 8 tygodnia ciąży, ze względu na zwiększone ryzyko szkodliwego działania wysokich stężeń żelaza na rozwijający się płód. Według PTG: Rekomendowana dawka to minimum 18 mg przed ciążą i 26-27 mg podczas ciąży, podczas laktacji dawka może być zredukowana do 20 mg. W leczeniu już istniejącej niedokrwistości należy stosować wyższe od profilaktycznych dawki lub injekcje domięśniowe.

 DHA

Jednym z najważniejszych składników diety w czasie ciąży i laktacji z grupy kwasów omega-3 jest DHA – kwas dokozaheksaenowy, którego naturalnym źródłem są tłuste ryby morskie, owoce morza i algi morskie. Odpowiednia zawartość w diecie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych ma znaczenie dla prawidłowego rozwoju siatkówki oka, odbierania wrażeń wzrokowych oraz przewodnictwa impulsów nerwowych.  Odpowiednia ilość tych kwasów tłuszczowych w diecie może zagwarantować prawidłową masę urodzeniową, obniżyć ryzyko przedwczesnego porodu oraz zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy typu I, nadciśnienia i alergii u dziecka w przyszłości.

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie suplementacji kwasami DHA jest następujące:

Biorąc pod uwagę korzyści wynikające z działania DHA na organizm matki i dziecka, kobiety w ciąży powinny w przypadku niskiego spożycia ryb i braku innych źródeł DHA, przyjmować co najmniej 600mg DHA codziennie. W przypadku wysokiego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego proponuje się przyjmowanie nawet 1000 mg DHA dziennie. Ze względu na wpływ DHA na dalszy rozwój dziecka zaleca się także przyjmowanie DHA podczas laktacji w celu zapewnienia optymalnego jego stężenia w mleku.

MAGNEZ

Magnez wpływa na prawidłową gospodarkę mineralną kości, dając zwiększenie ich gęstości mineralnej. Niedobór magnezu może powodować zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego oraz wzrost przepuszczalności błon komórkowych dla jonów sodu i wapnia dając wzrost ich stężenia wewnątrz komórki, zwiększać kurczliwość mięśni i ryzyko wystąpienia nadciśnienia. Bolesne skurcze mięśni mogą być objawem niedoboru magnezu. Suplementację magnezem zaleca się w stanach obniżonego stężenia magnezu we krwi oraz w objawach klinicznych jego niedoboru.

Stosowane dawki doustnej suplementacji magnezu w zależności od wskazań wahają się od 200 do 1000 mg magnezu na dobę.

 

Preparaty dla kobiet w ciąży

Femibion 0 – jest suplementem diety, przeznaczonym dla kobiet planujących ciążę.

Skład: substancja wypełniająca: celuloza, substancja glazurująca: hydroksypropyloceluloza, maltodekstryna, sacharoza: octan-DL alfa tokoferylu (witamina E), substancja glazurująca hydrokspropylometyloceluloza, substancja przeciwzbrylająca: dwutlenek krzemu, skrobia kukurydziana, barwnik dwutlenek tytanu, przeciwutleniacz: askobinian wapnia, chlorowodorek pirydoksyny (witamina B6), ryboflaina (witamina B2), substancja przeciwzbrylająca: sole magnezowe kwasów tłuszczowych: olej roślinny (olej palmowy), substancja pochłaniająca wilgoć, glycerol, L-metylofolian wapnia (Metafolin), kwas foliowy, jodek potasu, chole-kalcyferol (witamina D3), barwnik: tlenek żelaza, cyjanokobalamina (witamina B12).

 

  

Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

Składnik	Dawka	Komentarz
Foliany: Kwas foliowy L-metylofolian	400 mcg 400 mcg	Zalecana standardowa dawka kwasu foliowego oraz dodatkowa ilość w postaci folianu
Witamina D	800 j.m	Ilość witaminy D w preparacie może być niewystarczająca, jeśli nie uzupełnimy jej wraz z dietą
Jod	150 mcg	Niższa wartość niż zaleca PTG
Witamina E	2,4 mcg	Prawidłowa ilość
Witamina B2 Witamina B6 Witamina B12	1,4 mcg 1,4 mcg 2,5 mcg	Prawidłowa ilość

 

Podsumowanie:

Preparat posiada zalecaną ilość kwasu foliowego w dwóch formach oraz witaminę B_12, jednak ilość jodu oraz witaminy D jest niewystarczająca. Suplement ten nie uzupełnia diety w żelazo, kwasy tłuszczowe omega-3, ani magnez.

Pregna Start – suplement diety dla kobiet planujących ciążę

Skład: substancja wypełniająca: celuloza; cholekalcyferol; substancja przeciwzbrylająca: sole magnezowe kwasów tłuszczowych; cytrynian cynku; substancja glazurująca: hydroksypropylometyloceluloza; substancja wypełniająca: sól sodowa karboksymetylocelulozy usieciowana; chlorowodorek pirydoksyny; substancja wiążąca: talk; substancja glazurująca: glikol polietylenowy; substancja przeciwzbrylająca: dwutlenek krzemu; kwasu pteroilomonoglutaminowy; substancja stabilizująca: poliwinylopirolidon; jodan potasu; L-metylofolian wapnia; barwnik: tlenki i wodorotlenki  żelaza; substancja przeciwzbrylająca: kwasy tłuszczowe

  

Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

Składnik	Dawka	Komentarz
Foliany: Kwas foliowy L-metylofolian	400 mcg 400 mcg	Zalecana standardowa dawka kwasu foliowego oraz dodatkowa ilość w postaci folianu
Witamina D	2000 j.m	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Jod	200 mcg	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Cynk	5 mg	Prawidłowa ilość
Witamina B6	1,4 mg	Prawidłowa ilość

 

Podsumowanie:

Preparat posiada wystarczające ilości kwasu foliowego, witaminy D oraz jodu, nie uzupełnia diety w kwasy omega-3, żelazo i magnez.

 

Pregna Plus – suplement diety przeznaczony dla kobiet na cały okres ciąży oraz podczas laktacji

Skład: Olej rybi zawierający min. 60% kwasów omega-3 (olej rybi, przeciwutleniacz – mieszanina tokoferoli), żelatyna, siarczan żelaza (II), substancja utrzymująca wilgoć – glicerol, olej sojowy, substancja zagęszczająca – wosk pszczeli żółty, emulgator – lecytyna sojowa, witamina D (olej roślinny MCT, cholekalcyferol), przeciwutleniacz – mieszanina tokoferoli, substancja zagęszczająca – dwutlenek krzemu, barwnik – dwutlenek tytanu, kwas foliowy (kwas pteroilomonoglutaminowy), jodan potasu, L-metylofolian wapnia,barwnik – czerwony tlenek żelaza.

 

 

Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

Składnik	Dawka	Komentarz
Foliany: Kwas foliowy MetaPrgnaFolioc (L-metylofolian wapnia)	400 mcg 208 mcg	Zalecana standardowa dawka kwasu foliowego oraz dodatkowa ilość w postaci folianu
Olej rybi 100mg (min. 60% zawartości kwasów omega-3): DHA EPA	20 mg 30 mg	Ilość kwasów tłuszczowych w preparacie może być niewystarczająca, nie znane jest dokładne źródło kwasów tłuszczowych
Żelazo	26 mg	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Jod	200 mcg	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Witamina D	2000 j.m	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi

 Podsumowanie:

Preparat zawierający potrzebne składniki oprócz magnezu, ilość kwasów tłuszczowych jest niższa niż zalecają normy PTG.

Prenatal uno – suplement diety dla kobiet planujących ciążę oraz będących w pierwszym trymestrze ciąży

Skład: mączka ryżowa, dwuwinian choliny, składniki kapsułki: [żelatyna, barwnik: dwutlenek tytanu], imbir, cholekalcyferol, substancje przeciwzbrylające: sole magnezowe kwasów tłuszczowych, dwutlenek krzemu; chlorowodorek pirydoksyny, kwas pteroilomonoglutaminowy, L-metylofolian wapnia, jodek potasu, metylokobalamina.

 

Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

Składnik	Dawka	Komentarz
Cholina	125 mg
Foliany: Folactiv: kwas pteroilomonoglutaminowy + L-metylofolian wapnia	800 mcg	Zalecana standardowa dawka mieszanki kwasu foliowego i folianu
Witamina D	1500 j.m	Niższa ilość niż zaleca PTG
Jod	150 mcg	Niższa ilość niż zaleca PTG
Witamina B6 Witamina B12	1,25 mg 1 mcg	Prawidłowa ilość
Imbir (Zingiber officinale) (korzeń) w postaci ekstraktu 20:1, standaryzowany na zawartość 5% gingeroli	600 mg	Łagodzi mdłości jeśli takie występują w pierwszych tygodniach ciąży

Podsumowanie:

Preparat posiada wystarczające ilości kwasu foliowego, nieco niższe niż zaleca PTG witaminy D oraz jodu. W preparacie brakuje żelaza, magnezu oraz kwasów tłuszczowych omega-3.

 

Prenatal duo – suplement diety przeznaczony dla kobiet od 13 tygodnia ciąży oraz w czasie laktacji

Skład: maltodekstryna, fumaran żelaza (II), substancja wypełniająca: celuloza mikrokrystaliczna, dwuwinian choliny, barwnik: karmina, cholekalcyferol, substancje przeciwzbrylające: dwutlenek krzemu, kwasy tłuszczowe, sole magnezowe kwasów tłuszczowych; chlorowodorek pirydoksyny, kwas pteroilomonoglutaminowy, jodek potasu, 5-metylotetrahydrofolian wapnia, selenian (IV) sodu, metylokobalamina.
Skład kapsułki Prenatal DHA: olej rybi (z tuńczyka) octan-DL-alfa-tokoferylu, substancja utrzymująca wilgoć: gliceryna, żelatyna, przeciwutleniacz: mieszanina tokoferoli.

 

Skład w dobowej porcji (2 kapsułki + 1 tabletka):

Składnik	Dawka	Komentarz
Kwasy omega-3: DHA EPA	600 mg 78 mg	Prawidłowa ilość, zgodna z zaleceniami, znane jest źródło kwasów tłuszczowych – olej rybi z tuńczyka
Żelazo	60 mg	Duża dawka, ale preparat jest przeznaczony dla kobiet po 13 tygodniu ciąży
Foliany: Kwas pteroilomonoglutaminowy L-metylofolian wapnia	800 mcg	Zalecana standardowa dawka mieszanki kwasu foliowego i folianu
Witamina D	2000 j.m	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Jod	200 mcg	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Cholina Witamina B6 Witamina B12	125 mg 2,6 mg 4 mcg	Prawidłowa ilość
Selen	55 mcg

Podsumowanie:

Preparat posiada wystarczające ilości kwasów tłuszczowych, kwasu foliowego, witaminy D oraz jodu. Ilość żelaza w preparacie jest duża – preparat zalecany dla kobiet z niedokrwistością. W suplemencie brakuje magnezu. Dobowa porcja preparatu to aż 3 tabletki do połknięcia.

 

Duphavit Pregna – suplement diety, witaminy dla kobiet w ciąży i podczas karmienia piersią

Skład: olej rybi, żelatyna, olej sojowy uwodorniony, substancja utrzymująca wilgoć (glicerol), substancja zagęszczająca (wosk pszczeli), żelazo elementarne, emulgator (lecytyna sojowa), substancja zagęszczająca (dwutlenek krzemu), witamina D, barwniki (tlenki i wodorotlenki żelaza), foliany w tym kwas foliowy oraz kwas lewomefoliowy, jodan potasu.

 

Skład w dobowej porcji (1 kapsułka):

Składnik	Dawka	Komentarz
Olej rybi, w tym: DHA	439 mg 250 mg	Ilość kwasów tłuszczowych jest niższa, niż zalecają normy PTG, nieznane jest dokładne źródło oleju
Żelazo	30 mg	Dawka niewiele większa niż zalecają normy PTG
Foliany: Kwas foliowy Kwas lewomefoliowy	400 mcg 400 mcg	Zalecana standardowa dawka kwasu foliowego oraz dodatkowa ilość w postaci folianu
Witamina D	2000 j.m	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Jod	200 mcg	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi

Podsumowanie:

Preparat posiada wystarczające ilości kwasu foliowego, witaminy D, jodu oraz żelaza. W suplemencie brakuje magnezu.

Omega med optima forte – suplement diety przeznaczony na okres ciąży i laktacji

Kapsułka DHA: zawartość kapsułki: olej z mikroalg Schizochytrium sp. zawierający DHA (kwas dokozaheksaenowy) [olej z alg olej słonecznirawy wysokooleinowy; przeciwutleniacze: mieszanina tokoferoli, estry kwasów tłuszczowych i kwasu L-askorbinowego]. Otoczka kapsułki: żelatyna; substancja utrzymująca wilgoć: glicerol; barwnik: tlenki i wodorotlenki żelaza.
Kapsułka optima: zawartość kapsułki: żelazo [dirosforan zelaza (III) (pirofosforan żelaza (III)); maltodekstryna; emuleator: lecytyny); cholekalcy-ferol (witamina D); suostancja przeciwzbryłająca: sole magnezowe kwasów tłuszczowych: sól glukozaminowa kwasu (6S)-5-metylotetrahydrofoliowego (kwas foliowy – aktywna forma); kwas pteroilomonodutaminowy (kwas foliowy); jodek potasu (jod). Otoczka kapsułki: żelatyna; barwnik: dwutlenek tytanu.

 

Skład w dobowej porcji (2 kapsułki brązowe + 1 kapsułka biała):

Składnik	Dawka	Komentarz
Kwasy omega-3: DHA	500 mg	Zawiera kwasy omega-3 z alg, ilość nieco niższa niż zalecają normy, można je uzupełnić wraz z dietą
Żelazo	30 mg	Dawka niewiele większa niż zalecają normy PTG
Kwas foliowy: Kwas pteroilomonoglutaminowy Forma aktywna Actifolin	400 mcg 400 mcg	Zalecana standardowa dawka kwasu foliowego oraz dodatkowa ilość w postaci folianu
Witamina D	2000 j.m	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi
Jod	200 mcg	Prawidłowa ilość, zgodna z wytycznymi

 

Podsumowanie:

Preparat posiada nieco niższą ilość kwasów tłuszczowych niż zalecają normy, ale można je w łatwy sposób uzupełnić wraz z dietą. Źródłem kwasów tłuszczowych są algi, co może być korzystne u kobiet, u których olej rybi potęguje mdłości. W preparacie znajdziemy odpowiednią zawartość kwasu foliowego, witaminy D oraz jodu. Ilość żelaza w preparacie jest niewiele większa niż zaleca PTG. W suplemencie brakuje magnezu. Dobowa porcja preparatu to aż 3 tabletki do połknięcia.

Podsumowując, na rynku preparatów przeznaczonych dla kobiet w ciąży, możemy znaleźć te, które zgodnie z zalecanymi normami uzupełnią dietę w potrzebne składniki. Spośród powyżej proponowanych, godne polecenia są suplementy:

• Prenatal Duo – choć wskazany kobietom które mają niedobory żelaza z uwagi na jego zawartość przekraczającą normy, pozostałe elementy zawarte w suplemencie są zgodne z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.
• Omega med optima forte – zawiera podstawowe składniki w ilościach zalecanych przez PTG, ilość kwasów tłuszczowych jest nieco niższa, ale można je pokryć stosując zbilansowaną dietę, bogatą w te źródła z żywności.

Obydwa preparaty nie posiadają w swoim składzie magnezu. Element ten w zależności od zapotrzebowania powinien być przyjmowany osobno.

Suplementacja zalecanych przez PTG składników w okresie ciąży jest niezbędna, ale nie można zapominać o zbilansowanej diecie, aby zapewnić prawidłowy wzrost i rozwój dziecka.

Autor tekstu: mgr Natalia Solecka 

dietetyk Rzeszów