prawda-o-odchudzaniu
Odchudzanie fakty i mity
13 listopada 2020
Kabanosy pod lupą dietetyka
18 listopada 2020
Pokaż wszystkie

Przyczyny nadwagi i otyłości

jak powstaje otyłość
 
 

Jakie są przyczyny nadwagi i otyłości?


Nadwaga oraz otyłość są metabolicznymi chorobami cywilizacyjnymi, określanymi mianem globalnej pandemii. W ostatnich latach systematycznie wzrasta rozpowszechnienie się tych rodzajów schorzeń również w Polsce. Jest to bardzo niepokojące zjawisko, ponieważ nadwaga oraz otyłość są źródłem wielu przewlekłych chorób, m.in.: cukrzycy typu II, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, dny moczanowej, nowotworów, chorób układu pokarmowego, kostno-stawowego czy depresji, prowadzących do utraty zdrowia oraz obniżenia jakości życia.

Mimo łatwego dostępu do dobrych jakościowo produktów spożywczych oraz zwiększenia się poziomu świadomości żywieniowej – osób z nadmierną masą ciała wciąż przybywa. Jakie są zatem przyczyny nadwagi i otyłości?

Na podstawie licznych badań można wywnioskować, że nadwaga oraz otyłość są chorobami o podłożu polietiologicznym. Do najważniejszych czynników warunkujących powstawanie oraz utrzymywanie się dwóch wyżej wymienionych schorzeń zalicza się: czynniki biologiczne, środowiskowe oraz psychologiczne.


Czynniki biologiczne nadwagi


Spożywanie zbyt dużej ilości pokarmu w porównaniu do zapotrzebowania organizmu (przede wszystkim spożywanie nadmiernej ilości pokarmów bogatych w węglowodany proste oraz tłuszcze), brak aktywności fizycznej lub podejmowanie aktywności o niskiej częstotliwości oraz intensywności a także uwarunkowania genetyczne i nieprawidłowe działanie neurohormonów.

Z biologicznym czynnikiem uwarunkowania nadmiernej masy ciała związane są przede wszystkim zachowania prozdrowotne, czyli sposób odżywiania oraz poziom aktywności fizycznej. Nadwaga oraz otyłość są skutkiem spożywania dużej ilości niezdrowej żywności, niską sprawnością fizyczną oraz brakiem podejmowania aktywności.

Do zachowań żywieniowych zwiększających ryzyko powstania nadmiernej masy ciała zalicza się także nawykowe przyjmowanie pokarmu bez uwzględnienia poziomu głodu i sytości oraz hiperfagię, czyli nadmierne zwiększenie łaknienia o podłożu psychologicznym.

przyczyny powstawania otyłości i nadwagi

Nadmierna masa ciała może być również skutkiem chorób o podłożu genetycznym. Z badań wynika, że istnieje blisko sto genów związanych z posiadaną masą ciała, co może stanowić od 40 do 70% zmienności wskaźnika BMI. Do najważniejszych genów należą: gen kodujący leptynę, białko sygnałowe insuliny, gen receptora beta-3 adrenergicznego oraz gen kodujący karboksypeptydazę E. Zmiany epigenetyczne zachodzą zwykle już w okresie płodowym dziecka na skutek rodzaju diety stosowanej przez matkę. Po urodzeniu modyfikacje te utrzymują się i doprowadzają do trwałych zmian w funkcji genów.

Z biologicznym aspektem uwarunkowania nadwagi i otyłości związane jest również działanie neurohormonów wpływających na poziom odczuwania głodu i sytości, do których należą: leptyna (hormon sytości), grelina (hormon głodu), insulina, galanina, noradrenalina, neuropeptyd Y, cholicystokinina, bombezyna oraz serotonina. Oprócz neuroprzekaźników na zachowanie żywieniowe wpływa przyjmowanie substancji psychoaktywnych, takich jak: leki regulujące łaknienie, leki przeciwbólowe, leki przeciwpsychotyczne, alkohol, nikotyna, marihuana oraz amfetamina.

Czynniki środowiskowe nadwagi i otyłości


przyczyny otyłości

 

Łatwy dostęp do pożywienia, powszechność restauracji typu fast-food, rozwój transportu, mechanizacja pracy są jednymi z wielu składowych pretendujących do rozwoju nadmiernej masy ciała wśród populacji. Znaczącą rolę w rozpowszechnianiu się nadwagi oraz otyłości odgrywa reklamowanie produktów wysokokalorycznych obfitujących w tłuszcze oraz węglowodany proste.

Negatywny przekaz skłania konsumentów do zakupu niezdrowej żywności, kształtując nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Wybór słabej jakości produktów związany jest również często z brakiem czasu na przyrządzania pełnowartościowych posiłków. Skutkiem tego jest zwiększenie konsumpcji dań gotowych lub kupowanie jedzenia na wynos.


Czynniki psychologiczne nadwagi i otyłości


Jak dowodzą liczne badania, wśród psychologicznych aspektów warunkujących nadmierną masę ciała wyróżnia się: typ osobowości, zaburzenia mechanizmu samoregulacji oraz zaburzenia nastroju.

Cechy osobowości człowieka
Dużą rolę w kształtowaniu się nawyków, postaw i zachowań żywieniowych oraz ich znaczenie w kontekście rozwoju nadwagi i otyłości mają cechy osobowości człowieka. Typ charakteru związany jest ze sposobem żywienia czyli wyborem oraz ilością spożycia konkretnych produktów. Wysoki poziom sumienności, perfekcjonizm powiązany jest ze spożywaniem większej ilości zdrowych, niskokalorycznych produktów oraz unikaniem żywności przetworzonej. Cechami, które stanowią największe ryzyko wystąpienia nadmiernej masy ciała są neurotyczność oraz wysoka impulsywność. Osoby o tego typu charakterze spożywają większe ilości niezdrowej żywności oraz podejmują zachowania żywieniowe niekorzystne dla zdrowia.
dlaczego tyjemy
Zaburzenie mechanizmu samoregulacji
Za ważny element powstania i utrzymywania się nadwagi i otyłości uznaje się zaburzenia mechanizmu samoregulacji, określanych również mianem uzależnienia od jedzenia. Niski poziom kontroli skutkuje nie możnością zapanowania nad ilością spożytego pokarmu, w efekcie czego dochodzi do przejadania się. Przyjmowaniu zbyt dużej ilości jedzenia sprzyjają spotkania grupowe oraz sytuacje angażujące uwagę (oglądanie telewizji, przeglądanie portali społecznościowych itp.) Kontrola nad procesami planowania i działania podejmowanych czynności są zatem niezbędne dla kształtowania się zachowań żywieniowych oraz ilości przyjmowanego pokarmu.
powody otyłości i nadwagi
Zaburzenie nastroju
Kolejnymi czynnikami mającym wpływ na powstanie nadwagi oraz otyłości są zaburzenia nastroju. Intensywność przeżywanych emocji jest aspektem determinującym ilość oraz jakość spożywanego pokarmu. Wyniki licznych badań wykazują, że pod wpływem złości człowiek wykazuje największy głód fizyczny i przyjmuje pokarm w sposób bardziej kompulsywny. W chwili odczuwania negatywnych emocji stosuje strategie zaradcze w postaci jedzenia aby zredukować nieprzyjemne doznania. Podczas stresu niektóre osoby również przyjmują większe ilości pokarmu w celu poprawy nastroju.
otyłość i nadwaga

Podsumowanie


Nie ulega wątpliwości, że nadwaga oraz otyłość stanowią poważny i wciąż rosnący problem zdrowotny na całym świecie. Z tego też powodu konieczna jest znajomość przyczyn ich powstawania, by móc podjąć skuteczne metody leczenia tej globalnej pandemii. Redukcja masy ciała wymaga wprowadzenia trwałych zmian nawyków żywieniowych oraz modyfikacji stylu życia, ponieważ w przeciwnym razie jej efekty nie będą długofalowe.

 

Autor tekstu:  inż. Martyna Szałankiewicz

dietetyk
Gabinet Dietetyczny Vital Rzeszów

https://dietetyk-vital.pl/wp-content/uploads/2015/09/logo-vital-2.png

 

Kontynuując przeglądanie strony, wyrażasz zgodę na używanie przez nas plików cookies. więcej informacji

Aby zapewnić Tobie najwyższy poziom realizacji usługi, opcje ciasteczek na tej stronie są ustawione na "zezwalaj na pliki cookies". Kontynuując przeglądanie strony bez zmiany ustawień lub klikając przycisk "Akceptuję" zgadzasz się na ich wykorzystanie.

Zamknij