Witamina D stała się w ostatnim czasie bardzo popularna. Pełno jej w reklamach telewizyjnych, ulotkach, słyszymy o niej od specjalistów, jesteśmy zachęcani do suplementacji. Skąd ta moda? Okazuje się, że na przestrzeni czasu, witaminie D zaczęto przypisywać znacznie więcej funkcji niż te związane z układem kostnym. Ma ona wpływ na samopoczucie, a jej niedobór może być przyczyną chorób o podłożu autoimmunologicznym czy nowotworowych. O tym dlaczego witamina D jest inna niż pozostałe i czy rzeczywiście witaminę D „czerpiemy” ze słońca przeczytacie poniżej.
.
Witamina D obok witamin A, E i K należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, choć spełnia ona rolę hormonu. Istnieją dwie formy witaminy D: D3 (cholekalcyferol) i D2 (ergokalcyferol). Witamina D2 występuje w roślinach i grzybach, natomiast witamina D3 w produktach pochodzenia zwierzęcego. Witamina D3 jest związkiem, który organizm również może wyprodukować endogennie (wewnętrznie). W tym celu potrzebne jest promieniowanie ultrafioletowe UVB. Ten rodzaj promieniowania powoduje zamianę zawartej w skórze, nieaktywnej formy witaminy D (prowitaminę) w jej formę aktywną cholekalcyferol (witaminę D). Kolejne przemiany witaminy D zachodzą w wątrobie i nerkach, a także w układzie pokarmowym, kostnym, mięśniach, neuronach, trzustce, gruczole krokowym i limfocytach. Stąd wiadomo, że witamina D nie oddziałuje wyłącznie na utrzymanie prawidłowego stanu tkanki kostnej w organizmie ale także na wiele narządów i układów naszego ciała. Witaminie D przypisuje się coraz większą rolę w naszym organizmie, wpływa ona na:
.Synteza odpowiedniej ilości witaminy D jest uzależniona od kilku czynników m.in.:
.
Biorąc pod uwagę powyższe czynniki utrzymanie odpowiedniego poziomu witaminy D w organizmie poprzez syntezę skórną oraz wraz z żywnością jest bardzo trudne. Deficyt tej witaminy dotyczy wszystkich grup wiekowych i wynosi ok. 90% populacji. Dlatego w miesiącach zimowych niezbędna jest suplementacja tej witaminy. Do częstych objawów niedoboru, wymienić można:
.
Witamina D należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, co oznacza że może się kumulować w organizmie, a w bardzo dużych dawkach może być toksyczna. Suplementacja witaminy D powinna odbywać się pod nadzorem lekarza, po wcześniejszym sprawdzeniu aktualnego poziomu tej witaminy w organizmie. Badanie można wykonać w laboratorium medycznym, sprawdzając poziom 25-hydroksywitaminy D [25(OH)D] w surowicy krwi. Na niedobór wskazuje wartość poniżej 20 ng/ml (poniżej 50 nmol/l). Optymalne stężenie to 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l). Odpowiednią dawkę witaminy D powinien ustalić lekarz.
,
W tabeli poniżej przedstawiono pożądane wartości witaminy D w organizmie oraz wskazówki dotyczące postępowania w przypadku nadmiaru lub niedoboru tej witaminy.
Terminologia | Stężenie 25(OH)D w surowicy | Działanie do rozważenia | |
nmol/l | ng/ml | ||
Deficyt | 0-50 | 0-20 | Terapia deficytu |
Stężenie suboptymalne | >50-75 | >20-30 | Zwiększenie/utrzymanie suplementacji witaminą D |
Stężenie optymalne | >75-125 | >30-50 | Utrzymanie suplementacji witaminą D |
Stężenie wysokie | >125-250 | >50-100 | Utrzymanie/obniżenie dawek witaminy D |
Stężenie potencjalnie toksyczne | >250 | >100 | Powstrzymanie się od przyjmowania witaminy D do momentu uzyskania stężenia w zakresie optymalnym |
Poziom toksyczny | >500 | >200 | Leczenie potencjalnych efektów toksycznych |
Źródło: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów – Wytyczne dla Europy Środkowej – 2013 r.
Niedobory witaminy D są powszechne, jednak istnieją pewne jednostki chorobowe, przy których suplementacja nie jest wskazana. Należą do nich:
Witamina D w żywności
Witamina D występuje w niewielu produktach spożywczych. Najlepszym źródłem witaminy D są tłuste ryby morskie, masło, jaja, grzyby, wątroba.
W tabeli przedstawiono zawartość witaminy D w polskich produktach żywnościowych.
Produkt | Zawartość witaminy D |
Węgorz świeży | 1200 IU/100g |
Śledź marynowany | 480 IU/100g |
Śledź w oleju | 808 IU/100g |
Dorsz świeży | 40 IU/100g |
Gotowany/pieczony łosoś | 540 IU/100g |
Gotowana/pieczona makrela | 152 IU/100g |
Ryby z puszki (tuńczyk/sardynki) | 200 IU/100g |
Żółtko jajka | 54 IU/żółtko |
Ser żółty | 7,6-28 IU/100g |
Mleko krowie | 0,4-1,2 IU/100ml |
Źródło: Polskie zalecenia dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D – 2009
.
Podsumowując, witamina D spełnia wiele istotnych funkcji w organizmie, nie wszystkie z nich zostały dokładnie poznane. Duży wpływ na jej wytwarzanie ma słońce, przy udziale promieniowania w skórze powstaje jej aktywna forma. Bardzo trudno jest utrzymać prawidłowy poziom witaminy D przez cały rok, dlatego w miesiącach zimowych wskazana jest jej suplementacja.
Kontynuując przeglądanie strony, wyrażasz zgodę na używanie przez nas plików cookies. więcej informacji
Aby zapewnić Tobie najwyższy poziom realizacji usługi, opcje ciasteczek na tej stronie są ustawione na "zezwalaj na pliki cookies". Kontynuując przeglądanie strony bez zmiany ustawień lub klikając przycisk "Akceptuję" zgadzasz się na ich wykorzystanie.